– Kreatywność daje przewagę konkurencyjną w biznesie. Ale to nie jest wcale tak łatwe do osiągnięcia, jak mogłoby się wydawać – mówi prof. Émilie Ruiz.
Kreatywność jest kluczem w profesjonalnej zawodowej aktywności – przekonywała podczas wykładu prof. Émilie Ruiz. Kreatywność może być pewnym konceptem, ale może być też odkrywaniem konkretnych metod, które pozwolą przedsiębiorcy być bardziej twórczym. Zwłaszcza, gdy jego konkurencją nie będzie już tylko inny przedsiębiorca, ale sztuczna inteligencja.
Kreatywność: słowo-klucz w biznesie?
– Przede wszystkim trzeba pamiętać, że nie można mieć wszystkiego – przestrzega prof. Ruiz. Nie da się wdrożyć każdej innowacji pożądanej przez przedsiębiorcę, nawet jeśli wykorzysta się kreatywność lidera, zespołu i firmy. Jest kilka metod, które mogą się przydać w rozwijaniu kreatywności i ułatwić wprowadzenie zmian, ale to nie jest łatwy proces. Wymaga umiejętności i kompetencji, czasu do namysłu, refleksji nad sposobem wdrażania innowacji, znalezienia właściwych metod, a wreszcie doprowadzenia do samego fizycznego wcielenia w życie. Jak przypomina prof. Ruiz – kreatywność to wymyślanie nowych, użytecznych, nadających się do wdrożenia idei i rozwiązań. – Jeśli to potrafisz, odniesiesz korzyści jako menedżer, będziesz mieć przewagę nad konkurencją – przekonuje ekspertka. To właśnie przynoszenie świeżych pomysłów jest kluczem do rozwoju biznesu. Przy czym nie należy zapomnieć, że tak samo wartościowa jest kreatywność lidera, jak i zespołu, z którym pracuje. Wszyscy jesteśmy kreatywni jako jednostki. Jako kolektyw możemy – wymieniając się pomysłami – zdziałać więcej. Kreatywność organizacyjna to już wyższy poziom pozwalający osiągać sukces dzięki współpracy całej grupy ludzi z tej samej organizacji. – Kultura organizacyjna opiera się na zasobach – podkreśla Émilie Ruiz – a zespołowa kreatywność jest sumą indywidualnych. To różnorodność ludzi i ich osobowości daje szeroki zakres pomysłów.
Myślenie szablonowe, czyli fiksacja funkcjonalna
Przykład ze świecą, który wykorzystała podczas webinaru prof. Ruiz warto obejrzeć. Bardzo dobrze pokazuje jak łatwo utkwić w szablonie. Co powoduje, że tak ciężko jest przełamać schematy myślowe? Co zachęca do bazowania na znanych narzędziach? Rutyna, wygoda, potrzeba bezpieczeństwa są kuszące, ale jednocześnie zamykają drogę do rozwoju. O jednej z psychologicznych przeszkód – błędzie poznawczym zwanym fiksacją funkcjonalną, mówiła prof. Ruiz. Wpływa on negatywnie na zdolność rozwiązywania problemów i sprawia, że patrzymy na nie w jeden określony sposób. Brak alternatywnych propozycji ogranicza kreatywność. Jak ją rozbudzać?
Modele kreatywności
Jak wdrażać nowe rozwiązania z sukcesem? Co zachęca współpracowników do włączenia się w rytm zmian? Émilie Ruiz wylicza: styl zarzadzania lidera, który potrafi prowokować do nieszablonowego myślenia, dobra atmosfera pracy i przestrzeń dostosowana do potrzeb ludzi, umiejętność komunikacji, gotowość do podejmowania ryzyka przy jednoczesnym zapewnieniu współpracownikom (i sobie!) poczucia bezpieczeństwa.
Kreatywność często utożsamiana jest jedynie z innowacją i np. wprowadzeniem jakiegoś wynalazku na rynek – przypomina prof. Ruiz. Ale celem kreatywności jest też ulepszanie, poprawianie wyników, zwiększenie szans biznesowych. Umiejętność generowania i selekcji nowych pomysłów, użytecznych i wykonalnych, pozwala także odnawiać procesy zachodzące w organizacji.
Na drodze ku kreatywności czekają też na innowatorów pewne pułapki, które jednak – jak twierdzi Émilie Ruiz można przewidzieć. Będą one konsekwencją tzw. dynamiki społecznej, która powoduje, że niektórzy ludzie po prostu kreatywni nie są i nie będą; z różnych powodów. Warto, by lider miał to na uwadze i by pamiętał o odpowiednim wykorzystaniu cech osobowościowych swoich współpracowników. Druga pułapka wynika z kolei z dynamiki poznawczej. Nawet najbardziej twórcza osoba może spotkać się czasem z blokadą, brakiem pomysłów. Czy można coś z tym zrobić? Prof. Ruiz twierdzi, że tak i podaje kilka metod.
Metody kreatywności
Stosowanie wybranych metod wspierających kreatywne myślenie ma kilka celów.
Przede wszystkim ułatwia proces twórczy. Prof. Ruiz podkreśla: kreatywność jest czymś konkretnym. Oczywiście można stworzyć całą listę pomysłów, ale by przenieść je na poziom realizacji, a finalnie zrobić dzięki nim dobry biznes, trzeba postępować zgodnie z zasadami, posiłkując się odpowiednimi metodami.
Drugim celem jest zwiększenie wydajności. – Zawsze powtarzam, że kreatywność to koszty: czasu, pieniędzy, energii w firmie wdrażającej te nowe rozwiązania, ale nie tylko. Ważni są też ludzie – mówi Émilie Ruiz. Naturalnie zawsze będą tacy, którzy do propozycji zmian nie odniosą się pozytywnie, ale warto postarać się przekonać do działania, sugeruje ekspertka, bo przekonani o słuszności idei są bardziej efektywni. Oczywiście można oceniać poziom kreatywności przez KPI, ale można też przez liczbę rozwijanych pomysłów.
By realizować cel drugi, niezbędne jest też osiągnięcie trzeciego celu czyli umiejętność zarzadzania ludźmi. Kreatywność pomaga być dobrym menedżerem, ale może też pomoc wyzwalać z ludzi ciekawe pomysły.
Jakie konkretne metody wpływające na kreatywność proponuje prof. Ruiz?
1: Burza mózgów
– Zawsze pomoże – mówi ekspertka. Ma wygenerować jak najwięcej rozwiązań, a lider ma je zebrać w logiczną całość. To łatwa i wszystkim dobrze znana metoda, cechująca się wysoką wydajnością i niegenerująca kosztów.
2: Myślenie projektowe
Innowacyjna metoda przekształcania pomysłów i projektów w rzeczywistych działaniach. Opiera się na informacji zwrotnej od użytkowników, ale ważne jest, zwraca uwagę Ruiz, by także przedsiębiorca spróbował myśleć jak użytkownik. Jej niekwestionowaną zaletą jest to, że zwiększa współpracę pomiędzy różnymi działami w firmie.
Prof. Ruiz wymienia trzy zasady obowiązujące w tej metodzie: obserwowanie i współtworzenie z użytkownikami, zrozumiałe dla wszystkich wyjaśnienia, praca z różnymi ludźmi – w kontekście wiedzy, kompetencji, interesów, ale dla wspólnego celu.
3: Elevator pich
To ciekawa, choć niezbyt łatwa dla przedsiębiorców metoda. Elevator pitch jest formą zwięzłej, kilkudziesięciosekundowej zaledwie prezentacji idei, produktu, usługi lub osoby. W jej przypadku zapomnieć nie można o jasnym koncepcie oraz prezentacji pomysłu w taki sposób, by chwytliwa historia zachęciła słuchacza do dowiedzenia się więcej.
Kreatywność musi mieć warunki
Choć często wydaje się, że kreatywność opiera się głównie na wyobraźni, prof. Ruiz przypomina: kreatywność rodzi się w sprzyjających warunkach, a logiczne i uporządkowane podejście bardzo pomaga. To dlatego warto pamiętać, że realizując wybraną metodę wspierającą kreatywność przydatne będą:
– brief – punkt startowy każdej metody, zawierający powszechnie znane terminy. Jego forma zależy od problemu, a pamiętajmy, kreatywne rozwiązanie zawsze odpowiada na jakiś problem.
– przygotowanie poznawcze – pozwalające właściwie zabezpieczyć narzędzia pracy, przestrzeń, czas itp.
– przygotowanie społeczne – mające na celu dobrą organizację grupy przez lidera, który powinien pamiętać o indywidualnych cechach jej uczestników. To jego rolą jest budowanie klimatu, zarządzanie emocjami czy zagwarantowanie bezpieczeństwa. Jeśli te wszystkie elementy przełożą się na flow, będące stanem mentalnym, w którym osoba wykonująca jakąś czynność jest całkowicie zanurzona w niej, w pełnym skupieniu, zaangażowaniu i doświadczaniu przyjemności z wykonywanej czynności, można mówić o sukcesie.
– animacja – jedna z najbardziej pożądanych umiejętności lidera, który prowadzi zespół do celu. Lider energetyczny, wspierający a nie narzucający swoje pomysły, uruchamiający wyobraźnię, pilnujący czasu i otwarty na feedback jest gwarantem sukcesu.
Kreatywność w dobie sztucznej inteligencji
Jakie będą konsekwencje wejścia sztucznej inteligencji do obszaru kreatywności? Czy będzie to poważny rywal dla przedsiębiorców? Czy więcej tu efektów pozytywnych czy negatywnych?
Prof. Émilie Ruiz do pozytywów zalicza współpracę człowieka z maszyną, rozszerzanie przestrzeni dla sztuki czy możliwość doskonalenia umiejętności twórczych. Ale dostrzega też negatywne konsekwencje, takie jak dehumanizację oraz kwestie związane z etyką i odpowiedzialnością za działania.
Czy czat GPT z AI będą kreatywne bardziej niż człowiek? Émilie Ruiz mówi: Nie.
Émilie Ruiz jest profesorem nadzwyczajnym zarządzania innowacjami i kreatywnością na Uniwersytecie Savoie Mont Blanc we Francji oraz członkiem laboratorium IREGE. Jej badania, publikowane w R&D Management, Technovation czy European Management Journal, dotyczą otwartej innowacji i kreatywności, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności użytkowników, kreatywności organizacyjnej oraz przemysłów kultury i kreatywnych.
